دانستنی های سرطان

سرطان روده بزرگ و راست روده (کولورکتال) سرطان رایجی است که در مردان و زنان تشخیص داده می شود. با این وجود، اگر زود پیدا شود، بسیار معالجه پذیر است. این نوع سرطان هنگامی اتفاق می افتد که سلول های غیرطبیعی در مخاط روده بزرگ (کولون) یا راست روده (رکتوم) رشد می کنند.
این بیماری در هر سنی بروز می یابد اما میزان بروز در سن بالای 50 سال بیشتر است. زمانی که در مراحل اولیه تشخیص داده می شود. این سرطان درمان پذیر است اما تشخیص آن در این مراحل هیچگونه علامتی ندارد.

برای کاهش دادن چشمگیر احتمال دچار شدن به سرطان روده بزرگ و راست روده می توان اقداماتی انجام داد. محققان برآورد می کنند که با پیروی از رژیم غذایی مغذی، انجام تمری نهای بدنی به میزان کافی، و کنترل نمودن چربی بدن، می توان از بروز 45 % از موارد سرطان روده بزرگ و راست روده جلوگیری نمود.

فیزیوتراپی در سرطان
سرطان یک بیماری عمومی است و می تواند علائم بسیاری از بیماریهای دیگر را که سرطان نیستند تقلید کند و وقتی که تشخیص سرطان داده شد آن وقت هر چه در بیمار اتفاق می افتد به سرطان نسبت داده می شود. چه بسیار بیماری هایی که در سرطانی وجود داشته و قابل معالجه بوده است و در اتوپسی تشخیص داده شده است و اصولاً علت مرگ عوارض غیر قابل درمان نبوده است. باید به این گونه بیماری های همراه توجه دقیق داشت درمان این عوارض گاهی سبب شده که بیمار مدت ها زندگی راحتی داشته باشد. تشخیص به موقع این گونه عوارض کمک فوق العاده ای به بیمار می کند.   
عوارض بالینی سرطان: اثر بر سیستم قلب و عروق، تنفسی، ادراری، ضعف عضلانی، درد عوارض جراحی در سرطان:برحسب محل جراحی این عوارض بسیار متنوع و متفاوت است.
عوارض شیمی درمانی، دارو درمانی و رادیوتراپی در سرطان: عوارض گوارشی، استئوپروز، آتروفی عضلانی و عوارض دیگر مانند نوروپاتی ها

اهداف فیزیوتراپی در سرطان
• کاهش عوارض بیماری سرطان
• کاهش عوارض درمان های سرطان
• راه اندازی و متحرک نگاه داشتن بیمار (کاهش عوارض بستری)
• حفظ استقلال بیمار
• کاهش درد بیمار
• بهبود سیستم ایمنی بیماران
• کاهش خستگی
• بهبود عادات روده ای
• کاهش اضطراب وافسردگی

فیزیوتراپی با روش خاص خود می تواند نقش مراقبتی و حمایتی مناسبی برای بیماران مبتلا به سرطان به وجود آورد. یک اصل کلی در فیزیوتراپی سرطان این است: بیمار تا آخرین لحظه زندگی به روی پای خود بایستد.
از عوارض عمده ای که در پی جراحی ها و شیمی درمانی در این نوع سرطان ایجاد می شود می توان به مورد زیر اشاره کرد:
• نوروپاتی مزمن که شامل درد، بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن در اندام اسیب دیده به خصوص در دست و پا که در ادامه باعث مشکلات تعادلی و مشکل در راه رفتن می شود.

تاثیرات ورزش و تحرک بدنی در افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ
• تمرینات هوازی و تمرینات مقاومتی از جمله تمرینات سالم و سودمند هستند.
• در صورت انجام کولوستومی از انجام تمریناتی که فشار را در ناحیه ی شکمی افزایش می دهند دوری کنید تا خطرابتلا به فتق کاهش یابد.
• تمرینات ورزشی را با شدت کم تا متوسط اغاز کنید. سپس در طول زمان بر شدت تمرینات بیافزایید
• اگر به دلایلی تمرینات را قطع کردید، در صورت شروع دوباره با شدت کم آغاز کنید
• بهتر است تمرینات را روزی 30 دقیقه وحداقل 3 روز در هفته انجام دهید
• انجام تمام تمرینات بهتر است کاملاً تحت نظارت فیزیوتراپیست و پزشک انجام شود
• مطالعات نشان داده است که انجام 6 ساعت ورزش در هفته باعث کاهش در میزان مرگ و میر و عود مجدد سرطان روده در افراد مبتلا به این نوع سرطان می شود.

نگرانی های رایج در مورد ورزش
• ترس از بدتر شدن علائم (به عنوان مثال خستگی، درد، تهوع): بهتر است بدانید شواهد و مطالعات نشان داده است که حتی اگر ورزش عوارض سرطان را کم نکند آن ها را بدتر هم نخواهد کرد. در کل انجام ورزش برای جلوگیری از کاهش قدرت عضلانی که عامل مهمی در ایجاد خستگی است بسیار توصیه شده است
• مشکل ورزش در طول دوره درمان با عوارض جانبی شدید: ممکن است پس از انجام شیمی درمانی بیمار قادر به انجام ورزش های روزانه نباشد، اما توصیه می شود که به هیچ وجه انجام تمرینات را قطع نکند و آن ها را با شدت و مدت کمتری انجام دهد. برای مثال بهتر است به جای انجام 30 دقیقه پیاده روی در روز، به مدت 10 دقیقه روی صندلی بلند شود و دوباره بنشیند.
• درد و مشکلات تعادلی ناشی از نوروپاتی محیط: از عوارض داروها و درمان های سرطان می توان به درد و نوروپاتی در دست ها و پاها اشاره کرد. این افراد اغلب مشکل در تعادل و راه رفتن دارند. بهتر است از کفش های مناسب برای جلوگیری از آسیب پاها استفاده کنید. دراین موارد آب درمانی و پیاده روی در زمین های با خاک نرم یا شن بسیارتوصیه می شود.
• علایم دستگاه گوارش: بعد از عمل جراحی روده، عادات گوارشی و اجابت مزاجی تغییر می کند. (معمولاًًً اسهال) و ورزش و فعالیت بدنی هم بر این عوارض دامن می زنند و با ایجاد چنین شرایطی فرد به دلیل مشکلات موجود از انجام ورزش به خصوص خارج از منزل خودداری می کند. در چنین شرایطی به فرد توصیه می شود که به هیچ عنوان ورزش و فعالیت بدنی را کنار نگذارد و بهتر است فعالیت های خود را در محیط هایی نزدیک منزل و جاهایی که مجهز به سرویس های بهداشتی است انجام دهد.
• دلسرد شدن از پیشرفت: بدون انجام ورزش در طول درمان، در طول دوره های بعد از درمان فرد احساس کاهش شدید در فعالیت های روزانه ی خود خواهد داشت اما اگر فرد در طول درمان به طور مرتب فعالیت های ورزشی خود را انجام و ادامه دهد در فعالیت درمان هم شاهد پیشرفت و بهبود در انجام فعالیتهای خود خواهد بود.

چهار نوع ورزش بسیار مهم در افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ عبارتند از:
1. تمرینات هوازی
2. تمرینات تقویتی
3.تمرینات تعادلی
4. تمرینات کششی

تمرینات هوازی:
شامل تمرینات و ورزش هایی مانند پیاده روی، دویدن و دوچرخه سواری هستند. این ورزشها باعث کاهش وزن، تنظیم متابولیسم بدن، بهبود هضم غذا، کمک به اعمال دستگاه گوارشی و افزایش ظرفیت قلبی تنفسی می شود. افزایش وزن یکی از عوامل خطر ابتلا به سرطان است. کاهش وزن باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان و کاهش احتمال عود مجدد سرطان می شود.
انجام ورزش های هوازی در کاهش عوارض ایجاد شده در طول درمان سرطان نیز بسیار مؤثر است.
نکته: پیاده روی بی خطرترین ورزش در طول درمان سرطان است.

چند نکته ی مهم در پیاده روی وجود دارد:
1. انتخاب کفش و لباس مناسب: حتماً از کفشهای ورزشی که کاملاً اندازه پایتان باشند استفاده نمایید و لباس ورزشی و یا لباسی که اندام های بدنتان در آن راحت و آزاد باشند به تن کنید.
2.  در ابتدای پیاده روی باید با سرعت آهسته قدم بر دارید (برای مدت 5 تا 7 دقیقه) تا بدنتان گرم شود و سپس می توانید بر سرعت خود بیافزایید و هنگامی که قصد پایان دادن به پیاده روی را دارید مجدداً برای 5 دقیقه آهسته راه روید و سپس متوقف شوید. به هیچ عنوان یکباره پیاده روی را مخصوصاً زمانی که با سرعت بالا قدم بر می دارید و یا می دوید متوقف ننمایید، چون توقف ناگهانی ورزش سبب می گردد بدون اینکه عضالت در حالت فعالیت باشند برای دقایقی خون با فشار بالا در رگ ها جریان داشته و به کلیه ها فشار آورد، همچنین باعث کوفتگی و گرفتکی عضلات گردد.
3. گوش کردن به یک موسیقی با گوشی حین پیاده روی جذابیت آن را بیشتر می نماید
4. حین راه رفتن کمر و گردن صاف و دید مستقیم و رو به جلو باشد
5. بهترین محل برای پیاده روی پارک ها هستند.

تمرینات مقاومتی:
این تمرینات باعث افزایش قدرت و تون عضلانی می شود. این تمرینات شامل تمریناتی است که با دمبل و دستگاه های مقاومت مکانیکی انجام می شود.
افراد مبتلابه سرطان به خصوص زنان، به دلیل قرارگرفتن در معرض درمان های شیمیایی دچار کاهش دانسیته ی استخوانی می شوند که این امر مهم ترین دلیل برای استفاده از ورزش ها و تمرینات مقاومتی در این افراد است. هر قدر تون و قدرت عضلات بیشتر باشد، فشار روی ساختارهای استخوانی بیشتر م یشود و این امر استخوان سازی را تقویت می کند.

تمرینات تعادلی:
افراد مبتلا به سرطان به دلیل داروهایی که مصرف می کنند همچنین به دلیل درمان های شیمیایی که انجام می دهند دچار اختلالات تعادلی می شوند و احتمال زمین خوردن در این افراد بالا می رود.
در اینجا بد نیست به برخی از تمرین های تعادلی اشاره کنیم:
1. کنار دیوار بایستید، رو ی پنجه پا بلند شو ید. از یک تا هشت بشمارید. آنگاه روی پاشنه ها ی خود روی زمین برگردید. این حرکت را 4 تا 8 مرتبه تکرار کنید. در مقابل آینه می توانید حرکات را صحیح تر انجام دهید.
2. بایستید. بر رو ی زمین سه نقطه فرضی را در جلو، پهلو و عقب پای راست در نظر بگیرید. سپس وزن خود را روی پای چپ انداخته و بعد پنجه پای راست را به ترتیب در این سه نقطه قرار دهید. این کار را با پای چپ تکرار کنید.
3. پشت یک صندلی با یستید. پشتی صندلی را با دو دست بگیرید. پای راست را از زانو به طرف عقب خم کنید. پا را زمین گذاشته و این کار را با پای چپ تکرار کنید. اگر این حرکت را به آسانی انجام می دهید به تدر یج در روزه ای بعد حرکت را با گرفتن یک دست به صندلی، با تماس یک انگشت به لبه صندلی و بدون گرفتن صندلی نیز انجام دهید.
4. یک صندلی را کنار دیوار قرار دهید. در کنار صندلی بایستید. طوری که پشتی صندلی در کنار دست شما باشد. با دست چپ لبه صندلی را بگیرید. دست راست را به جلو ببر ید و برا ی کمک به تعادل افقی نگه دارید. سپس پای چپ را از زانو خم کرده و از زمین بلند کنید. سعی کنید تعادل خود را با نگاه کردن به جلو، بر روی پا ی راست حفظ کنید. این حرکت را با دست و پا ی دیگر هم انجام دهید.

حرکت ساده دیگری که می توانید انجام دهید ایستادن بر روی یک پا است. در هر موقعیتی که بی حرکت ایستاده اید مثلاً زمانی که آشپزی می کنید، ظرف می شوید و یا در صف منتظر ایستاده اید پاها را جابجا کنید و یا به نوبت هر چند لحظه روی یک پا بایستید.

تمرینات کششی:
این تمرینات معمولاًًً بعد از انجام اعمال جراحی و برای افزایش تحرک ناحیه ی تحت عمل و همچنین برای افزایش دامنه ی حرکتی ناحیه تحت عمل استفاده می شود که با توجه به ناحیه ی عمل توسط فیزیوتراپیست به شما آموزش داده خواهد شد.

نکته: قبل ازانجام تمامی تمرینات ورزشی حتماً با پزشک و فیزیوتراپیست خود مشورت کنید

پریسا علایی
فیزیوتراپیست